O Pinocchio του Guillermo Del Toro έκανε πρεμιέρα στο Netflix Στις 9 Δεκεμβρίου. Όντας fan του εν λόγω κύριου, σήμερα έκλεψα χρόνο για να το δω. Και ειλικρινά, είδα, πήρα και σκέφτηκα πολύ περισσότερο από όσο περίμενα.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Το γνωστό παραμύθι του Carlo Collodi μεταφέρεται χρονικά στην φασιστική Ιταλία του 1ου παγκόσμιου. Εκεί βλέπουμε τον Τζεπέτο, ως ιδανικό πατέρα – πολίτη του Κάρλο ενός μικρού αγοριού που τον χάνει από βόμβα. Έχουμε ένα μικρό χρονικό jump cut στον μεσοπόλεμο και στη φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι. Τότε ξεκινάει ουσιαστικά ή αφήγηση από τον ομιλόντα γρύλλο μέσω από τη σκοπιά του οποίου βλέπουμε και εμείς την ιστορία.
Δεν θα επεκταθώ περαιτέρω στην αφήγηση της ταινίας καθώς νομίζω πως ο καθένας πρέπει να τη δει με τα λιγότερα δυνατά spoilers. Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός πως η ταινία είναι stop motion με μαριονέτες και δεν υπάρχει χρήση cgi που θα έκανε τα πράγματα σχετικά απλά. Μην ξεχνάτε πως μιλάμε για τον Guillermo Del Toro. O Pinocchio άλλωστε ήταν ένα σχέδιο που δούλευε για πολλά χρόνια για να τον πραγματοποιήσει. Έτσι λοιπόν μπορείτε ίσως να εκτιμήσετε την απίστευτη δημιουργικότητα των ανθρώπων που δούλεψαν για να γίνει η ταινία αυτή αλλά και το πανέμορφο μυαλό του σκηνοθέτη. Σκεφτείτε πως η κάθε έκφραση τόσο στους “ανθρώπινους” χαρακτήρες όσο και στους φανταστικούς είναι δουλειά που μπορεί να πάρει απίστευτο χρόνο. Πόσο μάλλον όταν τα φανταστικά πλάσματα τα έχει σχεδιάσει ο ίδιος ο Del Toro.
Πώς ο Pinocchio κριτικάρει
Ξεκινάμε με τις αξίες.
Ο Pinocchio καθώς δεν είναι άνθρωπος, γεννιέται μεγάλο παιδί και είναι εντελώς εκτός από τις νόρμες που επιβάλει η κοινωνία. Απλά γιατί δεν τις ξέρει. Όλα είναι καινούργια για αυτόν. Όμως δεν είναι ακριβώς και ο ιδανικός γιος στα μάτια του δημιουργού πατέρα του Τζεπέτο. Έχουμε λοιπόν άμεσα μια κριτική στη σχέση πατέρα – γιού (που υπάρχει σε αρκετές ταινίες του Del Toro) . O Pinocchio συμβιβάζεται με τις κοινωνικές νόρμες μόνο και μόνο για να ικανοποιήσει τον πατέρα του και αυτό επειδή τον αγαπάει έτσι όπως μόνο τα παιδιά ξέρουν, χωρίς να περιμένουν αντάλλαγμα.
Οικογένεια
Έχουμε και τη σχέση του φασίστα κυβερνήτη με τον γιο του. Τον θέλει επίσης τέλειο κατά την δικιά του άποψη. Να είναι αρρενωπός, υποτελής στο καθεστώς, πολεμιστής και αδίστακτος προκειμένου να πετυχαίνει τους στόχους του. Σίγουρα αυτό δεν αποτελεί παιδική οπτική για τη ζωή γενικότερα. Γιατί άραγε αλλάζουμε στην πορεία; Βλέπουμε πόσο εύκολα χάνεται η παιδική αθωότητα του Pinocchio που στην αρχή της ζωής του τραγουδάει για τα πάντα!
Η κριτική στο φασισμό είναι βαθιά και καυστική.
Από τις εικόνες αποστεωμένων ζώων στους δρόμους, την έκδηλη φτώχια και κακουχία του Τζεπέτο μέχρι και το πόσο εύκολα ριζώνει στις προσωπικές σχέσεις . Ο τρόπος που φέρεται ο Τζεπέτο στον Πινόκιο αρχικά, και φυσικά η κακός της ιστορίας στη μαϊμού τσιράκι του. Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει τον εθνάρχη Μουσολίνι και το πόσο εύκολα είχε πείσει ένα λαό να εξαθλιωθεί για να δοξαστεί ως έθνος. Και όλα αυτά βέβαια με ανυπολόγιστο , όπως ξέρουμε εκ του αποτελέσματος , κόστος.
Υπάρχει και κριτική στη θρησκεία.
Ξεκινάμε από την αφελή ερώτηση του Πινόκιο που ρωτάει γεμάτος απορία πως είναι δυνατόν να τραγουδάνε στον ξύλινο σταυρωμένο αλλά τον ίδιο να τον βλέπουν σαν κάτι αποτρόπαιο. Η ερώτηση απαντάται με την βάση της ανθρώπινης φύσης. Μέσω Τζεπέτο ακούμε πως οι άνθρωποι συχνά φοβούνται αυτό που δεν καταλαβαίνουν. Και εδώ βέβαια ο Del Toro είναι υπέρμαχος του διαφορετικού, κάτι που κάνει συνεχώς στις ταινίες του. (Και δυστυχώς δεν έχει ριζώσει στον κοινή λογική). Δείχνει με τον πιο απλό τρόπο, μέσω ενός παραμυθιού πόσο εύκολα η θρησκεία μας βάζει παρωπίδες.
Οι αξίες της ζωής.
Υπάρχουν στο παραμύθι οι θεότητες -ή οντότητες αν θέλετε- της ζωής και του θανάτου. Σαν φωνή και στις 2 είναι η Tilda Swinton. Με αυτό τον πανέξυπνο τρόπο εξέλαβα εγώ πως είναι οι 2 όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο θάνατος είναι που δίνει αξία στη ζωή μας. Και ζωή είναι αυτό που συμβαίνει κάθε στιγμή. Ακόμα και ανάμεσα από τα στοπ καρέ που είναι άπειρα. Και πρέπει να την εκτιμήσουμε ακριβώς για αυτό.
Θα σταθώ και λίγο στα αποφθέγματα του γρύλλου Σεμπάστιαν που επαναλαμβάνονται για έμφαση στην ταινία. (Και καλά κάνουν).¨Παίρνεις πίσω ό,τι δίνεις“. Απλό λιτό και τόσο αληθινό. Πόσο καλύτερη θα ήταν η ζωή όλων αν το ακολουθούσαμε. Και το φανταστικό “Θα προσπαθήσω για το καλύτερο, και αυτό είναι το καλύτερο που μπορεί να κάνει κάποιος“. Δεν έχει σημασία αν δεν πετύχουμε σε όλα όσα βάζουμε στόχο. Σημασία έχει να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας. Και είναι και μια παραίνεση να είμαστε επιεικείς και με τον εαυτό μας αλλά και με τους γύρω μας. Να βάζουμε που και που τον εαυτούλη μας στα παπούτσι του άλλου πριν βγάλουμε φτυάρια και αρχίζουμε να σκάβουμε βαθύλακους.
Γενικά
Ο Pinocchio δεν είναι μια απολαυστική ταινία μόνο για παιδιά. Εύκολα μπορεί να τη δει ο καθένας . Στα πλαίσια family movie θα μπορούσε να ξεκινήσει πολύ ωραίες συζητήσεις με τα παιδιά σας για πολλά πράγματα. Μπορεί να σας ξενίσει λίγο η παρουσία αρκετών τραγουδιών από τον μάστορα Desplat, αλλά δεν είναι μιούζικαλ. Τα τραγούδια έρχονται εκεί που δεν τα περιμένεις. Κατά την ταπεινή μου άποψη, η μαγεία της ταινίας είναι το πως το διαφορετικό (ο Pinocchio) καταφέρνει τελικά και αλλάζει τους γύρω τους κάνοντας τους όλους καλύτερους. Νομίζω το ίδιο θα κάνει για εσάς. Δείτε το !
